O’zbekiston Respublikasi 1989 yil 20 noyabrdagi “Bola huquqlari to’g’risida Konvensiya”ga qo’shilib, milliy huquq tizimiga bolalar huquqlarini himoya qiladigan mexanizmlarni kiritdi. Konvensiyaning 1-moddasiga muvofiq 18 yoshga to’lmagan inson farzandi bola hisoblanadi.
Konvensiyaga muvofiq bolalar quyidagi huquqlarga ega:
 

• Ism olish va fuqarolikka ega bo`lish;

• Ota-onasini tanish va ulardan g’amxo’rlik olish; (7-modda)

• Bolaga daxldor bo’lgan barcha masalalarda o’z fikrini erkin aytish; (12-modda)

• Fikrlash erkinligiva vijdon erkinligi; (14-modda)

• Turli milliy va xalqaro manbalardan axborot va materiallar olish erkinligi; (17-modda)

• Sog’likni saqlash tizimining eng mukammal xizmatlaridan foydalanish;                                       (24-modda)

• Ta’lim olish;                                    (28-modda)

• Dam olish va hordiq chiqarish, uning yoshiga mos o’yin va ko’ngilochar tadbirlarda qatnashish; (31-modda) 

 

     KONSTITUTSIYAM — OLIY QOMUSIM!!! 
        Men baxtli o’zbekman, ozod insonman,
        Tenglar ichra tengman, baxtim, taxtim bor.
        Men ko’hna jahonman, yangi zamonman,
        O’lkam taqdirida o’z dastxatim bor.
Mustaqil diyormiz, millat Vatanmiz.
Yurt ishqi, xalq mehri qalbda namoyon.
Onam-O’zbekiston, bir jon-u tanmiz,
Ulug’ istiqloling qutlaydi jahon!
        Yigirma bir yilliging muborak bo’lsin,
        Ona yurtim, mehribon xalqim.
        Bag’ring, mehring mehrga to’lsin,
        Ishqing bilan yonajak qalbim!
Farzandingman g’olib, mardona,
Elim, sendan qudrat olurman.
Shu kunlarga aytib shukrona,
Quchog’ingda uyg’oq qolurman.
       Men o’pib yashayman, yurt tuprog’ini,
       Ko’zim qarog’ida aziz, mo’tabar.
       Alishmam olamga zar tuprog’ini,
       Vatanim muqarrar quchgay muzaffar!

 
 O’zbekiston xalqi!!!
 
                                     Istiqlol bir yoshdan oshgan chog`ida,
                                     U tug`ildi yaxshilikning bog`ida
                                     Ne qilsa hurriyat qomusidir u,
                                     Ulusning ori-nomusidir u.

 Inson huquqlariga va davlat suvereniteti g’oyalariga sodiqligini tantanali ravishda e’lon qilib;
Hozirgi va kelajak avlodlar oldidagi yuksak ma’suliyatni anglagan holda;
O’zbek davlatchiligi rivojining tarixiy tajribasiga tayanib;
Demokratiya va ijtimoiy adolatga sadoqatini namoyon qilib;
Xalqaro huquqning umum e’tirof etilgan qoidalari ustunligini tan olgan holda;
Respublika fuqarolarining munosib hayot kechirishlarini ta’minlashga  intilib;
Insonparvar demokratik huquqiy davlat barpo etishni ko’zlab;
Fuqarolar tinchligi va milliy totuvligini ta’minlash maqsadida, o’zining muxtor vakillari siymosida O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini e’lon qiladi.

Konstitutsiya 6 bo’lim, 26 bob, 128 moddadan iborat. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 12-chaqiriq, O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining XI sessiyasida, 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan.
 
        

Qomus berdi huquqimni, burchimni,
Shon-shuhrati oshsin doim yurtimning.
Qonunlarni agar yaxshi o`rgansam,
Albat yetar qayga cho`zsam qo`limni.

Internet biz uchun...

Insoniyat turmush tarzining rivojlanishi yangi-yangi kashfiyotlarning yaratilishiga sabab bo’lmoqda. Inson yangilik yaratish jarayonida har xil tusiqlarga duch kеladi va shu tusiqlarni еngib o’tish mobaynida yana yangi ixtirolar vujudga kеlavеradi. Lеkin hayot tajribalaridan ma'lumki, ko’pincha yangi kashfiyot ma'lum bir muammoni hal qilish jarayonida yuzaga kеladi. Biz so’zsiz kompyutеrning yaratilishini XX asrning buyuk kashfiyotlaridan biri dеsak yanglishmaymiz. Davr talabiga ko’ra bugunga kеlib kompyutеr tеxnologiyasi juda rivojlanib kеtdi. Ma'lumotlarni boshqarish, ayniqsa, hozirgi kunda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ma'lumotlarni boshqarish tizimlariga bo’lgan talab kun sayin ortib bormoqda. Katta xajmdagi ma'lumotlar bazasi va axborotlar ustida ishlashga to’g’ri kеlyapti.

         Jamiyat taraqqiyotida yuz bеrayotgan jadal o’zgarishlar uning bir qismi bo’lgan informatika sohasiga ham o’z ta'sirini ko’rsatmoqda. Bu ta'sir shunchalik kuchliki, axborot tеxnologiyalarida bo’layotgan o’zgarishlar yillar ichida emas, balki oylar ichida o’zgarib va boyib bormoqda.

Hozirgi kunda axborot tarmog'idan foydalanish an'anaviy tus olgan. Bugungi kunda milliy axborot tizimini shakllantirish jarayonida internet va boshqa global axborot tizimlaridan keng foydalanish, ayniqsa muhim ahamiyatga ega. Bu «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» da ham ta'kidlanadi. Darhaqiqat, kundalik turmushda bilish zarur bo'lgan axborotlarning ko'pligi, ularni topish, olish va foydalanishni rejalashtirishni talab iladi. Ya'ni, qanday turdagi axborotlarni gazeta, jurnal, televidenie yoki radiodan va qanday axborotlarni boshqa manbalardan, masalan, internet yoki E-maildan olishimiz mumkinligini belgilab olishimiz mumkin.   

Men o`z darslarimda ham internetdan olingan qiziqarli ma'lumotlar orqali o`quvchilarning fanga bo`lgan qiziqishlarini oshirishga harakat qilaman. Albatta bu ma'lumotlar fanimga oid bo`lib, o`quvchilarni shu bilan birga turli kasblarga qiziqish uyg`otishga ham harakat qilaman.

Axborot olami taraqqiyotida keskin o'zgarishlar ro'y berdi va yangi axborot texnologiyalari yuzaga keldi. Internet haqida, uning imkoniyatlari va elektron pochta haqida oxirgi paytlarda ko'p gapirilmoqda. «Kompyuter » va «internet» atamalari kundalik ommabop atamalarga aylanmoqda. Zamonaviy kompyuter va axborot texnologiyalarini iqtisodiyot, fan va ta'limning barcha sohalariga keng joriy etish, xalqaro axborot tizimlariga, shu jumladan, «Internet» ga kirib borishini kengaytirish, yuqori malakali programmalovchi — mutaxxassislar tayyorlash darajasini oshirish masalasi davlat siyosati darajasiga ko'tarildi. Vazirlar Mahkamasi 23 may 2001 yildagi qarori buning yaqqol dalilidir. Internet quyidagi imkoniyatlari bilan afzaldir, bu — informatsiyaga ega bo'lish, yangiliklar bilan tanishish, bilimga ega bo'lish, o'qish, ilg'or texnologiyalar va tajribalar bilan tanishish, ish munosabatlarini tezda hal qilish, sherik va buyurtmachilarni nazorat qilish, iste'molchining talabi va muammolarini bilish, mahsulot bahosini control qilish imkoniyatlaridir. Demak, internet bu yangiliklar bilan muntazam ravishda tanishish, hamkorlik va harakatlarning birlashuvi, zamonaviy fikrlar almashish, ta'lim olish, tadbirkorlik usulidir. Shunday qilib, internet bu — infradoira bo'lib, uning yordamida ma'lumotlarni uzatish, qabul qilish, boshqarish va tasvirlash mumkin. U tijoratning klassik usullari qo'llanishini va ishni tezda yuritilishini ta'minlaydi, butun dunyo intellektual boyligiga va ayniqsa ilg'or texnologiya va tajribalarga yo'l ochadi, odamlar va xalqlar orasida aloqa o'rnatadi. 

Интернет тарихи.
       Интернет бу XX асрда кашф этилган телекоммуницион ва компьютер тармоклар мажмуидир. Унинг тарихи 1960 йилларидаги Кариб мажорасидан сунг, АКШнинг илмий марказларидан бири булган RAND CORPARATION корхонаси биринчи марта бутун мамлакатни камраб оладиган марказлашманган компьютер тармогини яратишни таклиф килгандан бошланади. Бу лойихани амалага оширишдан максад харбий муассасалар, илмий ва укув марказлари компьютерларни бир тармокка бирлаштириб, бошкаришни марказлаштириш эди. Максад ядро куроли хужумига хам, тармокнинг бир неча кисми ишдан чиккан холда хам ишлаш фаолиятини саклаб коладиган системани яратиш эди. Бундай системани тармоклар сони куп булгандагина амалга ошириш булар эди. Шундай килиб Internetга асос солинди.
       1964- йили 4 тармокдан иборат АКШ нинг энг нуфузли текшириш институтларида жойлашган ARPANET тармоги яратилди. Бошида олимларнинг тадкикот ишларида фойдаланилган тармок, кейинчалик уларнинг сафсата сотишнинг сотишнинг компьютерлашган занжирига айланади. Аммо шундай тармок яратишнинг узи катта муваффакият эди. 70-йилларда тармок анча усди. Энди тармокнинг тузилиши унга хохлаган компьютерларни улаш имкониятини берди. Кейинчалик 1974-йилда тармокларни бирлаштирувчи TCP/IP протоколи тузилди ва тармокнинг ривожланишига туртки булди. Чунки тармокка ихтиёрий компьютерни улаш имконияти пайдо булди. 1983-йилда ARPANET-INTERNET деб атала бошланди ва жуда кучли, бир-бири билан богланган компьютерлар ва трмоклар тупламидан иборат системасига айланди.
       1980-йиллар INTERNETнинг кескин усиш даври булди. Компьютерларнинг марказлашмаган бошкариш тармоги билан богланиш схемаси бутун дунёга таркалди ва чет эл тармоклари ташкилотчилари АКШ тармогига уланишга рози булишди. INTERNET нинг бутун дунёни камраб олиши куйидаги тармокларнинг кушилиши хисобига булди. NSFNET — АКШнинг илмий-тадкикот институтларини, корпорация ва хукумат идораларини бирлаштирувчи тармог. (1980 йил) EUNET (Europe Union Network) — Европанинг UNIX операцион ситемасида ва UUCP хамда TCP/IP да ишлайдиган машиналари тармоги. Маркази Амстердам шахрида. (1982 йил) EARN (European Academic Research Network)- Европанинг укув, илмий-текшириш ва тадкикот муассасаларининг тармоги (1983 йил) JUNET — Япониянинг UNIX машиналари тармоги (1984 йил) JANET — Буюк Британиянинг бирлашган академик тармоги (1984 йил)
       Шулардан NSFNETни — Internet Blackbone ёки "интернетнинг асоси" деб аташади. Ташкил этилган вактда 1980 йилда у 56 Кбит-с тезлигида ахборот узата олиш кобилиятига эга эди. 1988 йилда эса унин тезлиги 1,544 Мбит-с ошди. 1991-йили NSFNET тармоги такоммилаштирилди ва узатиш тезлиги 44.736 Мбит-с га етди.
       Интернетга уланган компьютерлар сони 1987 йилда 10 000 булса, 1989 йилда 100 000 тага етди, 1995 йилда эса 6,5 миллион деб хисобланган. Хозирги кунда эса дунёнинг 150 дан ортик мамлакатида 100 милионлаб компьютерлар Интернетга уланган булиб, хар ойда тармок абонентлар микдори 7-10% ортиб бормокда. Internet даги компьютерлар аксарияти АКШ да жойлашган.
       90- йиллар INTERNET да хизмат тармоклари ташкил килинган давр булди. 1990 йили Билл Хилан, Элан Эмтидж ва Питер Дейч ARCHIE программасини ишлаб чикишди. 1991 йили Брюстер Каале WAIS программасини тузди, Миннесота университетида Пол Линднер ва Марк Мак-Кайл томонидан Gopher программаси тузилди. 1992 йилда Невада штати университетида яратилган Veronica системаси ишга туширилди ва шу сабабли тармокдаги компьютерлар сони миллиондан ошиб кетади.
       Аммо Internet нинг 90-йиллардаги ривожланишига асосий сабаб World Wide Web (Бутун Дунё Тармоги) нинг тузилиши булди. Уни биринчи нусхасини 1990 йилининг ноябрида CERN (Европа атомни текшириш маркази) ходими Тим Бернс-Ли яратди, лекин 1992 йилгачи ишга туширилмади. 1993 йилда NCSA (National Center for Supercomputer Applications, Суперкомпьютерли Хисоблаш Миллий Маркази) томонидан Mosaic программаси ишлаб чикарилди ва шу йил охирига 200 та WWW сервер ишга туширилиб WWW буйича ахборот окими 1% ни ташкил килган.
       Internet ва WWW бир хил эмас. Internet бутун дунё компьютерлар тармокларининг тупламини белгилайди ва турли хил компьютер хизматларини курсатади. Бу — E-mail электрон почта, Usenet телеконфиренциялари, FTP маълумот файилларини узатиш системаси, Telenet узокдан терминалга кириш системаси, Gopher системаси ва Бутун Дунё Тармоги- WWW. Демак WWW Internetнинг факатгина бир кисмидир. Лекин у жуда тез ривожланмокда.
       WWW - Internet нинг оммабоп хизмат туридир. Унга уланиш учун компьютер билан модем етарлидир. Шунинг учун Бутун дунё тармоги бутун олам ахборотлар омбори-кутубхонага айланиб колади ва у дунёга ёйилади. WWW да маълумотлар сахифаларда жойлашади. WWW сахифаларнинг сони охирги 3 йилда юз миллиондан ошиб кетди. Бу сахифаларнинг эгаси ким? Улар йирик корпорациялар ёки кичик корхоналар, университет ва мактаблар, ташкилотлар, журнал ва рузномалар ёки оддий шахслардир. Бу сахифаларда турли-туман маълумотлар жойланади. Хозирги кунда WWW ахборот олишнинг ва таркалишнинг энг кулай усулидир. У унга кирувчи ва уланган барча компьютерларнинг узаро маълумотлар алмашиш имкониятини яратиб беради.
     Дарсларда керак буладиган барча маълумотларни бемалол интернетнинг албатта кайсидир сайтидан олиш мумкин. Бошка вилоятлардаги укитувчилар билан фикр алмашиш учун интернетдан яхшироги йук деб уйлайман. Интернет менинг хаётимнинг бир булагига айланган десам хам булади. 

Mehnat — inson ziynati
Mehnat insonning maqsadga yo`naltirilgan faoliyati bo`lib, xayot kechirishining asosiy shartidir. Chunki mehnat tufayli inson o`zining moddiy va ma`naviy ehtiyojlarini qondiradi.
Inson tabiatan mehnatkashdir. U mehnat tufayli o`zi­ning iste’dodi, qobiliyati, layoqatini namoyon etadi. Mehnat jarayonida insonning dunyoqarashi kengayib, bilim saviyasi oshib, u o`z o`zini jismoniy va ma’naviy jixatdan shakllantirib boradi.
Mehnat insonni ulug`laydi, yashashga, go`zallikka ilxomlantiradi. Insonning boshqa mavjudodlardan farqli jihatlaridan biri xam mehnat qilishidir. Shuning uchun xam xalqimizda: «Mehnat qilgan elda aziz», «Mehnatning tagi roxat», degan maqollar mavjud.
Inson mehnati mazmunan aqliy va jismoniy mehnat tarzida amalga oshiriladi. Har ikkalasining hamoxangligi natijasida shaxs xar tomonlama voyaga yetadi. Aqliy mehnat inson tafakkurini rivojlantirsa, jismoniy mehnat uning barkamol, sog`lom o`sishi uchun zamindir. Chuqur bilim, aql bilan egallangan jismoniy mehnat malaka va ko`nikmalari toshga o`yib yozilgan san’at asariga o`xshaydi. Bunday kamolotga erishganlar mehnatda toblangan, el yurt va oilasida obro` e’tibor qozongan, o`z mehnati bilan bir qatorda o`zgalar mehnatidan roxatlanadigan, uni qadrlaydigan, kasb hunar malakasini egallagan insonlar hisoblanadi.
Mehnatni sevmaydigan inson esa o`zini xam sevmaydi, dangasa, ishyoqmas beuquv va beburd bo`lib qoladi. Bunday inson xech qachon komillik darajasiga yeta olmaydi.
Yalqovlik inson xayotining zavodi, kambag`allikka eltuvchi asosiy yo`ldir, go`zal va boy hayot kechirmoq uchun bor kuch imkoniyatni ishga solmoq, hunar o`rganmoq, g`ayrat shijoat bilan mehnat qilmoq zarur. baxt, boylik obro` e’tibor, sog`lik o`z o`zidan kelmaydi. «Хech kimga ko`kdan oltin yog`maydi, yerdan o`t kabi kumush o`sib chiqmaydi», Barcha obro` e’tibor, baxt saodat, molu dunyo faqat inson aqlu zakovati mehnati tufayli vujudga keladi.
Oilaning moddiy va ma’naviy darajasi ham mehnat tufayli ortadi. Oila a’zolarining mevqei obro` e’tibori, ularga nisbagan o`zgalar munosabati esa mehnatning natijalari asosiga ko`riladi.
Inson olamdan o`tgach, uning mehnati, foydali ishlari yaxshi so`zlar bilan esga olinadi. Ota onani oilada farzandlariga o`rgatgan mehnat saboqlari, kasb kori avlodlari uchun bebaxt boylikdir.

USTA
Duradgorman duradgor
Har bir joyda men darkor
Ko`rsam randa, taxtani
Turolmasman hech bekor
Menda yo`q sira tinim
«Taq-tuq». Ishda ko`p unum
Uyga zarur eshik — rom
Ishlab olaman orom
























Nonvoy
 Shirin kulcha deysizmi
Yoki shirmon yeysizmi?
Xohishingiz aytsangiz
Patir, jizza desangiz
Muhayodir bir zumda
Nonvoyning ishi shuda
Shifokor
Men shifokor, shifokor
Bemorga yordam darkor
Sizlarga tilagim bor
Kasal bo`lmangiz zinhor.


Mirshab
 Tartibni xush ko`raman
Neki bo`lsa sezaman.
Mirshabning ishi shuda
Doim sergak yuraman